Magawa là tên gọi của một chú chuột từng được tổ chức từ thiện PDSA của Anh trao huân chương vàng “Vì sự dũng cảm cứu người và tận tâm cống hiến”. Nó là con chuột đầu tiên được vinh danh trong lịch sử 77 năm của giải thưởng.

Magawa là "chuột anh hùng" có thành tích dò mìn tốt nhất từng được  tổ chức APOPO huấn luyện với thành tích phát hiện 71 quả mìn và 38 vật chưa nổ ở Campuchia.

Ông Theap Bunthourn, Điều phối viên tổ chức APOPO tại Campuchia cho biết: Chúng tôi mang những con chuột từ châu phi tới để thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm bom mìn. Có hàng nghìn quả mìn còn xót lại ở Campuchia và hàng trăm người đã bị thương do đào phải bom mìn. Con người sẽ dùng thiết bị phát hiện kim loại để dò mìn, nhưng chuột thì không. Chúng dùng khứu giác để phát hiện ra vật liệu nổ, nên sẽ nhanh hơn con người rất nhiều.

Tổ chức APOPO có trụ sở tại Bỉ là nơi chuyên đào tạo những chú chuột giống Châu Phi cỡ lớn để phát hiện mìn, hạn chế nguy hiểm cho những người làm công tác xử lý hậu quả chiến tranh.

Hiện nay APOPO đang mở rộng dự án sang huấn luyện chuột Châu Phi trở thành những lính cứu hộ. Những con chuột này sẽ có nhiệm vụ tìm kiếm người sống sót trong những tòa nhà đổ nát do thảm họa thiên nhiên hoặc tai nạn.

Tiến sĩ Donna Kean, Trưởng nhóm dự án APOPO cho rằng: Khi thực hiện các nhiệm vụ tìm kiếm và cứu hộ, các đội cứu họ sẽ phải dùng tới những thiết bị công nghệ hỗ trợ hoặc chó nghiệp vụ. Chó nghiệp vụ đã được sử dụng từ rất lâu và rất rất hiệu quả trong việc tìm kiếm cứu nạn. Nhưng tất cả những thiết bị và động vật này đều có một hạn chế, đó là khó có thể đi vào những đống đổ nát, điều này đồng nghĩa với việc những người bị mắc kẹt bên trong sẽ khó được phát hiện. Từ đó chúng tôi nảy ra ý tưởng huấn luyện chuột cứu hộ. Bởi chuột cũng có thể huấn luyện như chó, ngoài ra chúng có khứu giác rất thính, thân hình nhỏ và khả năng luồn lách giỏi.

Chuột cứu hộ được gắn lên lưng những chiếc ba lô công nghệ cao để hỗ trợ công tác tìm kiếm người sống sót. Trước tiên, những chú chuột phải xác định vị trí mục tiêu trong một căn phòng trống, kéo công tắc trên balo để phát ra tiếng bíp, sau đó quay trở lại căn cứ và nhận thưởng. Chiếc ba lô trên lưng chuột được trang bị máy quay video, mic 2 chiều, và máy định vị để giúp đội cứu hộ hiện trường giao tiếp với người sống sót.

Loài chuột ưa thích của nhóm là giống chuột khổng lồ Châu Phi, có tuổi thọ trong điều kiện nuôi nhốt khoảng 8 năm, cao hơn so với loài chuột nâu thông thường 4 năm.

Tiến sĩ Donna Kean cho biêt thêm: Lý do chính chúng tôi chọn loài vật này bởi chúng có tuổi thọ khá cao, một con chuột thông thường sống ở Anh hay các loài tương tự có thể sống 2-3 năm. Trong khi loài chuột này có thể sống 8-10 năm. Điều này có nghĩa sau khi chúng tôi bỏ ra 9 tháng để huấn luyện thì những con chuột này sẽ còn cống hiến cho công việc trong một thời gian khá dài.

Đối với công tác huấn luyện, APOPO đang gia tăng mức độ phức tạp của môi trường huấn luyện, “để khiến nó gần nhất với điều kiện thực tế của một thảm họa tự nhiên hơn”, bao gồm việc xuất hiện các âm thanh mô phỏng như tiếng khoan. Cho đến hiện tại, mọi kết quả đều rất tích cực.

Theo Tiến sĩ Donna Kean: Chúng tôi bắt đầu huấn luyện từ năm ngoái. Chúng tôi dạy chúng các bài học cơ bản để tìm đến mục tiêu là con người, phát tín hiệu để chúng tôi có thể nhận biết. Chúng tôi cũng đào tạo chúng ở những môi trường đa dạng. Chẳng hạn như mở rộng khu vực tìm kiếm, đưa ra nhiều chướng ngại vật, nhiều âm thanh như tiếng khoan, đục trong các khu nhà bị vỡ... để chắc chắn rằng những con chuột sẽ vẫn tiếp tục nhiệm vụ được giao bất chấp áp lực. Và thực sự những tác động ngoại cảnh không mấy ảnh hưởng tới chúng. Hiện chúng tôi đang tìm cách để những con chuột được thực hành trong môi trường giống với thực tế nhất.

Vì động vật là trung tâm của các dự án và sứ mệnh của APOPO, nên ưu tiên hàng đầu là phúc lợi. Những con vật này tham gia vào các khóa huấn luyện chỉ 15 phút/5 ngày/tuần. Ngoài ra, chế độ ăn của nhóm cứu hộ mini cũng được chú ý đặc biệt, luôn ăn rau củ quả tươi, vui chơi hàng ngày trong một phòng giải trí được xây dựng riêng.

Nếu mọi thứ suôn sẻ, những lính chuột châu Phi sẽ tham gia vào nhiệm vụ thực tế. Tổ chức APOPO phát triển dự án với mong muốn hỗ trợ lực lượng chức năng trong quá trình tìm kiếm cứu nạn. Cứu được dù chỉ một mạng người cũng là thành công mà APOPO luôn mong đợi./.