Theo thống kê riêng tại Đắc Lắc, nhiều loại cây có diện tích nhảy mùa liên lục theo giá trồng, phá vỡ quy hoạch nông nghiệp đề ra ban đầu gấp nhiều lần. Và hậu quả về kinh tế là hệ lụy mà chính người nông dân phải gánh chịu.

Khô héo, sâu bệnh, đổ nát  là tất cả những gì còn sót lại của vườn tiêu hơn 1 ha từng kiếm cho gia đình chị Hiền hàng tỷ đồng mỗi vụ thu hoạch.

Trong khoảng thời gian ngắn, tiêu từ hàng trăm nghìn đông/kg trượt xuống chỉ còn vài chục nghìn đồng/kg, cả khu vườn trù phú của gia đình chị Hiền và nhiều gia đình khác tại xã E ven, huyên buôn Đôn, tỉnh Đắc Lắc chỉ còn lại những dấu vết hoang tàn. Thậm chí tiêu chín cũng không được thu hái, tiêu bệnh cũng chẳng được quan tâm.

Gỡ gạc lại vốn khi cây tiêu đã hết thời hoàng kim, gia đình chị Hiền nhanh chóng chặt bỏ vườn tiêu quy mô để trồng dâu nuôi tằm mặc dù kinh nghiệm chưa có, và lợi ích kinh tế mới chỉ nghe đồn thổi. Dù không biết bao giờ mới thu hồi được vốn, nhưng với việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng này, gia đình chị Hiền đã mất đến vài trăm triệu.

Được biết đến là vùng trồng trọt các loại cây công nghiệp với quy mô lớn, nhưng  việc quy hoạch cây trồng tại Even và nhiều vùng của Tây Nguyên vẫn manh mún lao theo gia bán. Đây chính là một trong những nguyên nhân sâu sa khiến việc sản xuất của nhiều hộ dân tại đây lâm vào bế tắc.

Câu chuyện giá lên đổ xô đi trồng, giá xuống chặt bỏ không chỉ là bế tắc xảy ra tại nhà bà Hiền, mà là vòng luẩn quẩn bám lấy nương rẫy tại đây suốt hàng chục năm qua.

Mỗi lần chuyển đổi lại là 1 lần bà Thảo phải đi vay vốn để mua giống về gieo trồng. Không mục đích, không có kế hoạch cụ thể trong canh tác, bà Thảo luôn lo sợ về sự xuống giá của các loại cây trồng khi mà cây trồng mới đang ở đầu mùa thu hoạch. Ở mảnh đất Tây Nguyên khô cằn này, việc trồng cây đến mùa thu hoạch là rất khó khăn, nhưng lại càng khó khăn chồng chất hơn khi mà loại cây trồng rớt giá khi còn chưa kịp ra quả.

Trao đổi với chính quyền xã Ewer về vấn đề này, việc chuyển đổi tự phát lao theo giá vẫn là một khó khăn suốt nhiều năm qua chưa được giải quyết.

Theo thống kê riêng tại Đắc Lắc, nhiều loại cây có diện tích nhảy mùa liên lục theo giá trồng, phá vỡ quy hoạch nông nghiệp đề ra ban đầu gấp nhiều lần.

Theo quy hoạch đến năm 2020 đối với cây cà phê là 180.000ha, nhưng đến nay đã hơn 200 nghìn ha ; cây hồ tiêu là 18.700ha, thì nay đã lên đến gần 39 nghìn ha. Và hậu quả về kinh tế là hệ lụy mà chính người nông dân phải gánh chịu, khi việc chuyển đổi bất hợp lý vẫn đang diễn ra.

Nợ từ vụ tiêu trước còn chưa trả, phá hết cây tiêu, ông Long đầu tư vào những cây mít này dù hy vọng về đầu ra còn rất mơ hồ.

Cuộc sống của người dân Tây Nguyên chủ yếu là làm nương rẫy và trồng trọt, sống dựa vào các loại cây trồng. Khi mà giá trị các loại cây trồng thay đổi thất thường, giá cả bấp bênh, thì biết đến bao giờ cuộc sống của người dân nơi đây mới hết lao đao?