Sự gia tăng nhanh chóng về mật độ dân số tại các khu vực nội thành đòi hỏi sự mở rộng tương xứng về diện tích mặt nước và cây xanh. Nó dần trở thành bất khả thi khi hàng loạt dự án cải tạo hồ tự nhiên, xây dựng hồ điều hòa chưa cho ra kết quả.

Hồ điều hòa là khái niệm để chỉ những diện tích hồ nhân tạo, được tạo ra với mục đích trữ nước, điều hòa khí hậu, giảm ngập úng cho các khu đô thị, mang lại không khí trong lành và thiên nhiên cho cư dân. Tuy nhiên, khi mà sự gia tăng dân cư cơ học diễn ra quá nhanh, những diện tích hồ này đứng trước nguy cơ ô nhiễm.

Với diện tích 168ha, hồ Yên Sở là 1 trong những dự án hồ điều hòa lớn nhất Hà Nội, làm nhiệm vụ thoát lũ cho Hà Nội. Cũng bởi chỉ làm nhiệm vụ điều tiết lượng nước dư thừa từ nước mưa và nước thải mà chưa có biện pháp xử lý, nên tình trạng ô nhiễm, mà điển hình là cá chết diễn ra khá phổ biến.

Theo ghi nhận, liền kề khuôn viên hồ, nước thải từ các nhà xưởng và phát sinh từ sinh hoạt được thải trực tiếp xuống hệ thống kênh rạch liền kề, từ đó theo hệ thống chảy trực tiếp ra hồ.

Thực tế, tại Hà Nội, khái niệm hồ điều hòa không còn bó buộc ở những diện tích hồ nhân tạo, mà với diện tích hồ tự nhiên rộng lớn, thành phố đã có những chủ trương cải tạo để biến những không gian này thành “lá phổi xanh” cho khu dân cư sinh sống lân cận. Tuy nhiên, không nhiều dự án trong số đó đem đến 1 kết quả khả thi.

Với hồ Linh Quang, trước tình trạng ô nhiễm ngày 1 nghiêm trọng, 1 dự án cải tạo được đề ra từ năm 2004 và chính thức triển khai thi công từ năm 2009, tuy nhiên đến năm 2013 thì hết vốn. Tiếp đó vào 2015 và 2017, dự án được điều chỉnh và chuyển về Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình cấp nước, thoát nước và môi trường TP. Hà Nội quản lý. Với trị giá 300 tỷ đồng và dự kiến hoàn thành trong năm 2019, tuy nhiên đến nay do gặp vướng mắc trong quá trình giải phóng mặt bằng, dự án mới chỉ dừng lại ở việc hút thoát nước mỗi khi mưa lớn.

Tình trạng này cũng diễn ra tương tự ở hồ Rẻ Quạt khi sau nhiều năm lập dự án không triển khai, diện tích quanh hồ bị người dân lấn chiếm xây dựng thành nhà ở khiến hồ không thể thực hiện được chức năng điều hòa như kế hoạch mà còn trở thành nguồn ô nhiễm cho khu dân cư.

Diện tích hồ điều hòa được xây dựng mới không tương xứng với sự gia tăng dân cư, các dự án cải tạo hồ cũ không mang lại kết quả, trong khi hiện tượng bê tông hóa lại diễn ra quá nhanh được nhiều chuyên gia đánh giá là nguyên nhân chính gây nên tình trạng ngập úng mỗi khi có mưa lớn, đồng thời ảnh hưởng đến khí hậu ở khu vực nội thị.

Hiện có 98/122 hồ trong nội thành Hà Nội đã được cải tạo kè bờ chống lấn chiếm. Trong số đó, một số hồ được đầu tư xây dựng đảm bảo mục tiêu điều hòa tiêu thoát nước như Hồ Giảng Võ, Thành Công, Thiền Quang,... Thế nhưng, vẫn chưa đủ để giảm thiểu ngập úng mỗi khi mưa lớn xảy ra. Thiếu hụt không gian xanh, trong đó có không gian hồ nước trở thành thách thức mà nhiều thành phố lớn đang phải đối mặt khi mà quá trình đô thị hóa diễn ra.

Nằm trong khu đô thị Trung Hòa - Nhân Chính, nơi mà nhiều năm nay chứng kiến sự phát triển chóng mặt của hàng loạt những tháp chung cư - văn phòng, sự xuất hiện của công viên Thanh Xuân với diện tích 13ha, trong đó có 8ha hồ điều hòa, đã phần nào giải tỏa “cơn khát” về không gian xanh cho cư dân sinh sống lân cận. Tuy nhiên, cũng phải chờ đến hàng chục năm trời, khu vực này mới có 1 hồ điều hoà mà cũng chưa ai biết trước sẽ thực hiện được nhiệm vụ điều hoà đến khi nào.