Sau 70 năm thành lập, khối Hiệp ước quân sự Bắc Đại Tây Dương này từ một liên minh phòng vệ tập thể, đang mong muốn chuyển mình để trở thành một liên minh quân sự - chính trị chủ động can dự vào mọi điểm nóng trên thế giới. Tuy nhiên, để có thể hiện thực hóa sự thay đổi này, rất cần đến một sự cải tổ mạnh mẽ và phù hợp với tình hình thế giới, cũng như mối quan hệ giữa NATO và Mỹ.

Cùng đi sâu phân tích những khó khăn, thách thức và định hướng tương lai của NATO trong thời gian tới, với sự tham gia của ông Đinh Công Tuấn - Chuyên gia phân tích các vấn đề quốc tế.

Bất đồng và chia rẽ trong nội bộ khối 

“Chúng ta đang chứng kiến cái chết não của NATO”, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đưa ra nhận định chua chát trên về tổ chức quân sự lớn nhất thế giới NATO trong một bài phỏng vấn trên The Economist số ra hàng tuần, ngay trước thềm hội nghị thượng đỉnh kỷ niệm 70 năm thành lập NATO vào ngày 5/12 tới tại London (Anh). Phản ứng ngay sau phát biểu trên của Tổng thống Pháp Macron, nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đã lên tiếng bác bỏ đồng thời tỏ thái độ không đồng tình.

Bên cạnh những lời góp ý có phần "nhẹ nhàng" của các nhà lãnh đạo châu Âu, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan mới đây đã đưa ra tuyên bố chỉ trích phát biểu của ông Macron, cho rằng chính ông Macron mới là người cần phải xem lại tình trạng “chết não” của mình trước khi phát biểu về NATO. Văn phòng Tổng thống Pháp ngay lập tức đã có sự đáp trả với phát ngôn trên và cho biết sẽ sớm triệu tập đại sứ Thổ Nhĩ Kỳ để giải thích vụ việc.

Những lời nói có phần nặng nề của ông Erdogan được cho là lời đáp trả những bình luận trước đó của Tổng thống Pháp khi chỉ trích mạnh mẽ hành động tấn công người Kurd của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria. Như vậy, sự đáp trả qua lại lẫn nhau giữa những người đứng đầu các nước thành viên của NATO đang làm dấy lên những căng thẳng, bất đồng vốn đã tồn tại từ lâu trong nội bộ khối liên minh quân sự này. Mâu thuẫn giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Pháp không phải là mới, mà chỉ là ngọn lửa thổi bùng lên sự chia rẽ vốn đã tồn tại từ lâu giữa các nước thành viên.

Ra đời vào năm 1949, 12 quốc gia sáng lập đã ký hiệp ước Liên minh Đại Tây Dương nhằm tạo mặt trận chung chống lại Liên Xô giai đoạn đầu Chiến tranh Lạnh. 70 năm sau, trật tự thế giới đã có nhiều thay đổi, Nga vẫn được coi là 1 trong những mối đe dọa lớn của NATO, song bên cạnh đó, liên minh quân sự này còn phải đối mặt với nhiều thách thức khác như sự trỗi dậy từ Trung Quốc hay khủng hoảng di cư, năng lượng. Từ những vấn đề chia rẽ nội bộ cho đến những mối đe dọa an ninh bên ngoài đang đặt ra cho NATO 1 thách thức lớn trong việc thể hiện sức mạnh đoàn kết và thay đổi để thích nghi với 1 thế giới ngày càng phức tạp hơn.

Giải quyết thách thức và cải tổ

Trong 1 động thái nhằm xoa dịu những phàn nàn của Mỹ về việc san sẻ gánh nặng về chi phí đóng góp cho NATO, các nước thành viên NATO mới đây đã thống nhất với mức đóng góp mới. Theo đó, NATO công bố đồng ý giảm tỷ lệ đóng góp của Mỹ cho ngân sách của liên minh, đồng thời tăng ngân sách đóng góp của Đức từ 14,8% lên 16,35%, ngang bằng với ngân sách của Mỹ. Thỏa thuận mới về điều chỉnh mức đóng góp cho ngân sách chung vừa đạt được giữa 29 quốc gia thành viên NATO sẽ bắt đầu từ năm 2021. Việc giới lãnh đạo NATO thống nhất hạ thấp mức đóng góp chi phí của Mỹ cho khối được cho là nhằm thể hiện cam kết và niềm tin vào NATO trước khi diễn ra lễ kỷ niệm 70 năm NATO vào đầu tuần sau tại Anh.

Bên cạnh những bất đồng về chi phí quân sự hay mâu thuẫn trong nội bộ khối, NATO đang đứng trước những thách thức lớn trong việc cải tổ cho phù hợp với những thay đổi của thời đại. Trước sự cạnh tranh chiến lược từ Nga, Trung Quốc, cho đến những mối đe dọa mới như an ninh mạng, tội phạm công nghệ cao, khủng hoảng di cư, năng lượng đòi hỏi NATO cần phải thay đổi và đề cao sự gắn kết.

Các thành viên trong Tổ chức Hiệp ước quân sự Bắc Đại Tây Dương NATO là 1 khối thống nhất cùng chia sẻ trách nhiệm chung và những lợi ích chung. Vì thế, mọi sự chia rẽ hay mâu thuẫn của bất kỳ nước thành viên nào cũng sẽ ảnh hưởng đến lợi ích chung của khối. Chỉ có đoàn kết và tập trung sức mạnh mới là kim chỉ nam cho mọi hướng đi của NATO trong tương lai. Chúng ta sẽ cùng chờ xem những cuộc đối thoại lớn của các nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới tại Hội nghị thượng đỉnh được tổ chức vào ngày 5/12 tới đây tại London, Anh...